MANGYAN DIN AKO… AMINADO AKO! (Ang Alamat ng Puting Mangyan) Sanaysay

Ayon sa alamat, ibig ni Bathala na magkaroon ng mga tao sa mundo. Humubog siya ng luad at isinalang iyon sa apoy. Nakalimutan niyang bantayan, nasunog iyon at lumitaw ang lahing Itim. Humubog pa ng luad si Bathala at muling isinalang sa apoy. Sa takot masunog, hinango niya agad iyon, kaya nahilaw – lumitaw ang lahing Puti. Sa huli, pinagbuti ni Bathala ang paghubog sa Luad, isinalang pa rin sa apoy at binantayang mabuti, kaya naging hustong-husto ang luto – at iyon ang simula ng lahing Kayumanggi!

Libong taon ang lumipas. Unang nangibabaw ang lahing Itim mula sa Africa hanggang Gitnang Silangan. Sumunod ang lahing Puti na nagpatatag ng kapangyarihan sa Europa at Amerika. Hanggang sa ngayon, hawak ng lahing Puti ang daigdig. Kasama sa mga sinakop nito at iniimpluwensyahan ang lahing Kayumanggi!

(Sinipi mula sa Password “Merah Tua” ni Efren R. Abueg)

Isa ako sa nag-aatubiling tumuklas ng lahing pinagmulan. Isa ako sa milyun-milyong tao na humahanap ng lahing pagkakakilanlan. Tubong Oriental Mindoro ang aking ina at tubong Quezon naman ang aking ama. Sa tuwing sasabihin ko sa aking mga kamag-aral, kaibigan at kakilala na taga-Mindoro ang aking ina, madalas nilang itanong sa akin ang ganito: Lahing Mangyan ka pala? Tila mapanghusgang tanong ngunit para sa akin ito`y mapanghamong pahayag. Basta ang sagot ko na lang ng may pagmamalaki: Oo, lahing Mangyan ako!

Ang Alamat ng Puting Mangyan na tinalakay ni Howie Severino noong Enero 28, 2008 ang isa sa mga dokumetaro ng I-Witness na pumukaw sa akin at talagang inabangan ko dahil may kinalaman ito sa lahing Mangyan – ang itinuturing kong lahing aking pinagmulan. Magaan ngunit mayaman sa kaalaman ang pamamaraan ng pagtalakay ni Howie sa dokumentaryong ito. Sa umpisa, inilarawan ni Howie Severino ang tradisyon at paraan ng pamumuhay ng mga Mangyan. Nakakatuwang isipin na nagawang ngumuya ng nganga ni Howie sa Mansalay na karaniwang ginagawa ng Lola ng aking ina. Madalas kasi ikuwento ng aking ina ang pamamaraan ng Lola niya sa pagnguya ng nganga. Sabi ng aking ina, isa sa matinding dahilan kaya nagnganga ay para maprotektahan sa lamig ang katawan ng Mangyan. Kaya kahit nakabahag lamang ang mga Mangyan, hindi sila giniginaw at ito ang epekto ng nganga.

Sa bayan ng Panaytayan, nalaman ni Howie ang katotohanan na hindi lamang pala alamat ang tungkol sa mga Olandes na namumuhay kasama ang mga Mangyan – sila ang tinatawag na lost tisoys sa Mindoro.

Ayon sa sinasabing alamat, Olandes ang tawag sa grupo na nagmula sa lahi ng mga mandaragat mula sa Holland. Lumubog diumano ang barko nila mula sa Europa kaya napadpad sila sa dagat ng Mindoro. Isa na marahil ito sa sinasabi ng batikang manunulat na si Efren Abueg sa kanyang akdang Password Merah Tua na: Ang pangingibabaw ng lahing Puti ang nagpatatag ng kapangyarihan sa Europa at Amerika. Hanggang sa ngayon, hawak ng lahing Puti ang daigdig. Kasama sa mga sinakop nito at iniimpluwensyahan ang lahing Kayumanggi.

Malinaw sa mga pahayag ni Abueg na naglakbay o patuloy na naglalakbay patungo sa Pilipinas ang mga lahing Puti para maimpluwensyahan ang lahing Pilipino. Subalit sa dokumentaryo na tinalakay ni Howie, nagkaroon siya ng pagkakataong matagpuan at makilala ang isang paring Olandes na nagtungo sa Pilipinas at nakapangasawa ng Mangyan. Taliwas sa kakayahang mang-impluwensya ng mga Puti, ang paring Olandes na ito ang siya pang naimpluwensyahan ng kultura at mga tradisyon ng mga Mangyan. Nagkaroon siya ng apat na anak sa Mangyan at ang Olandes na ito ang isa sa tagapagtaguyod at tagapagpanatili ng mga tradisyon ng mga Mangyan, kasama na rito ang paraan ng pagsulat - panitikan, musika at ang ikinabubuhay nila- ang paghahabi.

Walang pasubali na totoo at hindi lamang alamat ang mga Puting Mangyan sa Mindoro. Nananatiling buhay na grupo ang mga Mangyan na ngayon ay hindi lamang kulay kayumanggi kundi may mga tisay na rin tulad ng mga naging anak ng paring Olandes. Sa dokumentaryo, isa sa mga anak ay si Anya na hindi kakikitaan ng hiya na siya ay isang Mangyan. Bagamat hindi na nakabahag, dala marahil sa pakikiagapay sa kontemporaryong lipunan at mabilis na paglaganap ng globalisasyon – bukas pa rin ang kanyang puso na tanggapin ang kultura at tradisyon ng isang Mangyan at magiliw na nakikisalamuha sa mga kalahing Mangyan.

Ang mga Mangyan ay kabuuang ebidensya ng katutubong lahi sa Pilipinas. May mapagkakakilanlang gawi, tradisyon at paniniwala, May mga tinipong yaman (materyal at di-materyal) at bahagi ng lipunang ating ginagalawan.

Kaya ako bilang isa sa mga may lahing Mangyan ay hindi ko tinatangkang magkibit-balikat tungkol sa mga usaping may kinalaman dito. Para sa akin, bawat lahi ay natatangi, hindi kailangang talikuran, hindi kailangang ikahiya at bagkus ay dapat pang ipagmalaki.

Hindi niyo man ako nakikita na nakatira sa kabundukan, nakabahag at kasamang nakikipamuhay sa lahing Mangyan. Ito ay dahil sa malaking pagbabago ng lipunan. Nagiging modernisado at sibilisado ang mundo at walang humpay ang pag-agapay natin dito. Ang mahalaga sa ngayon ay nananatili ang mga kinabihasnan nating lahi o lipi at nananatili ito sa ating puso at isip, saanman at anuman ang ating marating.

INAAAYOS ANG LAMAN

INAAAYOS ANG LAMAN

LIST OF I-WITNESS DOCU SEMINAR PARTICIPANTS

Congratulations to the chosen 80! Again, I want to stress that these people were chosen according to the following criteria: potential usefulness of the docu craft in their fields and lives, diversity (we aimed for a wide variety of participants), and quality of essay. We appreciated the great interest shown by the number and quality of applicants. For the record, I was not on the selection committee and did not lobby for anyone to be chosen. The committee members were managers at GMA Network involved in producing some of our most awarded documentaries and special public affairs programs. Mabuhay ang mga dokumentarista!

Final list of participants
First-ever I-Witness Docu Seminar
April 5, 2008
Megatrade Hall B
(Megamall)

1 ADONIS, RAMIL DERLA
2 ALINDOGAN, JEFFERSON
3 ARELLANO, ROBERT
4 ARUMPAC, ALYX AYN
5 ASIS, JONNABELLE
6 BALBOA, JUAN SIMOUN
7 BAUTISTA, RUPHY ANNE
8 BELINARIO, VON ALLEN
9 BERNARDO, NEIL BRIAN
10 BERNOS, LINO RAFAEL IV
11 BLANCAFLOR, LORENZO JR.
12 BUENO, FILIPINIANA
13 CALINAO, GODWINA
14 CAPACETE, ERROL RICO
15 CASAJE, CARLITO
16 CASTAÑEDA, CHRIST RUBIO
17 CASTILLO, JAN MARGERY
18 CASTRO, ROBERTO IV
19 CENA, FRANCO EMMAN VON
20 CHING, MARRIAN
21 COSTALES, CHRISTIAN LINOLD
22 CRUZ, RAYMUND GERARD
23 CUNANAN, MELFORD
24 CUSTODIO, KAREN
25 DE VERA, EDRALIN
26 DIONCO, CYNTHIA
27 DUCA, ALEXANDER
28 ESGUERRA, ARCHILLES
29 ESTRADA, NELL RYAN
30 GARCIA, ARISTOTLE
31 GARCIA, SHIELA ROSE
32 GASAPOS, JAMESON
33 GONZALES, JERIK DORATO
34 HORARIO, RITCHIE
35 INUMERABLE, JENNY
36 JARITO, NORIEL
37 LEAÑO, MANUEL
38 LEDESMA, ABDULLAH YUSUF
39 LIM, ALEXANDRIA KAYE ERIKA
40 LUSTICA, KAREN
41 MADERAZO, DANILO JR.
42 MAGSINO, LIZCEL
43 MANIO, GERMINIANO DALISAY JR.
44 MARASIGAN, MERCEDITA
45 MARCOS, EDWARD LAWRENCE
46 MARQUEZ, VERONICA FATIMA
47 MAYOR, ALLEN HIPOLITO
48 MONTENEGRO, CANDICE DOMINIQUE
49 MONTERA, GODFREY
50 OLAYVAR, GIA
51 OLIVAR, NASTASSIA SIMMONE
52 OROCAY, JAN ANDREW
53 PACHOCO, VANIZA
54 PANGAN, ADRIAN FABIAN
55 PASCUAL, ALAN
56 PEÑA, ROMEO
57 PEREZ, ROMAN JR.
58 PERPETUA, ALPHECCA
59 POMBO, GIL
60 POZON, MARIA MIKAELA
61 RABA, JOJO
62 REYES, FLORIZA
63 RIETA, AL HADJI
64 ROBLE, JOSEPH LYDIO III
65 ROBLES, ELMER
66 SALES, HONORIE
67 SANCHEZ, SEYMOUR
68 SANTIAGO, YZA
69 SANTOS, CHRISTOPHER
70 SAUSA, FREDERICK
71 SEÑIR, JEFFREY
72 SOLIS, SHELLY MAE
73 SUGA, MOHALIDIN
74 TANAUAN, RYAN
75 TOLENTINO, ANNA CARMELA
76 TRINIDAD, LIBERTY
77 UDAUNDO, NELSON
78 VERALLO, MONICA FLORENCE
79 WATANABE, KOICHIRO JR.
80 ZABLAN, JOSEPH

http://gmapinoytv.igma.tv/sidetrip/blog/index.php?url=archives/342-List-of-docu-seminar-participants.html&serendipity[csuccess]=true

PUNAS tula

Sumakay ako sa Jeep
papuntang Cubao.

Hindi nagtagal
May batang sumakay,
Payat at nanlilimahid sa dumi.
Dumiretso sa bandang unahan
Saka siya lumuhod.

Nagpunas sa pisngi ni Natasha
Nagpunas sa pisngi ni Nike
Nagpunas sa pisngi ni Rusty Lopez
Nagpunas sa pisngi ni Puma
Nagpunas sa pisngi ni Adidas
Nagpunas sa pisngi ni Mario D` boro

Ang naka-tsinelas
Nag-abot ng piso.

Bumaba na ako
Sumunod ang bata
Hawak ang piso
Nakipagpatentero sa mga sasakyan
Hindi alintana si kamatayan

Sumakay siya sa ibang Jeep.

PILA tula

Mula sa tagpi-tagping dampa,
Lalabas si Nene
Tutulay sa dos por dos na kahoy
Tatawid sa estero.

Sa kalsada
Daig ang tren ng pila ng tao.

Nakita ni Nene sa gilid na naglalaro ng Chinese Garter

ng kaniyang mga kamag-aral.

Handa na si Nene.

Pipila siya

NBS and AMSPEC ESSAY WRITING CONTEST WINNERS

AMALGAMATED SPECIALTIES CORPORATION
and NATIONAL BOOK STORE

ESSAY WRITING CONTEST

Theme: PAANO KA PINALAKI NG NATIONAL BOOK STORE AT MONGOL PENCILS?
CONGRATULATIONS TO OUR ESSAY WRITING CONTEST WINNERS

1.ABELLANOSA, JOAN C. - Kauswagan, Cagayan de Oro City
2.ABOY, MIRIAM GRACE P. - Silang, Cavite
3.ACUIN, NERISSA JULIET P. - Diliman, Quezon City
4.ALEMANIA, REX F. - San Juan , Metro Manila
5.ALGANES, MATTHEW JOSEPH P. - Novaliches, Caloocan City
6.ALIPIO, ESTRELLA S. - Sampaloc, Manila
7. ALIPIO , MA . ANTOINETTE T. - Novaliches, Quezon City
8.AÑAGO, EVELYN D. - Cubao, Quezon City
9.ANCHETA, ROMELIZA S. - Sta. Cruz, Manila
10.ANTONIO, YEHLEN B. - Dasmariñas, Cavite
11.ARIOLA, RIZZA L. - Cainta, Rizal
12.BERBON, CRIS M. - Bagong Tanyag, Taguig City
13.BUMANGLAG, MARILYN D. - Diego Silang, Taguig City
14.CALILUNG, DOMINIQUE P. - BF Homes, Las Piñas City
15.CALUB, JOSEPHINE N. - Bacaca Rd. , Davao City
16. CARILLO , MA . NANETTE V. - Marilao, Bulacan
17.CASTILLO, JOEL R. - Tramo Rosario, Pasig City
18.CAYANAN, ERIKA CRISTINE B. - Rodriguez, Rizal City
19.CENIZA, EMALYN D. - Mandaue, Cebu City
20.CRUZ, CHER PAULINE L. - Rosario , Pasig
21.DE PAULA, EVANGELINE L. - La Guardia Lahug, Cebu City
22.DOMINGUEZ, KIM LOREN - Imus, Cavite
23.DUYAN, JOSEPH R. - Kaunlaran Village , Caloocan City
24.ELAMPARO, JEO ANGELO C. - Concepcion , Malabon City
25.ELMER, EREÑO S. - Canyogan, Pasig City
26.ESPINUEVA, PAUL QUINTON D. - East Rembo , Makati City
27.GARLAN, KRISTINE ANN T. - Trece Martirez, Cavite City
28.GERONIMO, JONATHAN V. - Sta. Cruz, Manila
29.GONZALES, KATHERINE A. - Malinta, Valuenzuela City
30.GONZALES, RIONALD J. - Capital Site, Cebu City
31.HEBRONA, MATTHEW NEIL - Bacoor, Cavite
32.HOLGANZA, KAETHE ALLYSTRAIRE - Guadalupe, Cebu City
33.JAIME, RONALDO J. - San Agustin, Malabon City
34.JUSI, MARIA CAMILLA F. - Diliman, Quezon City
35.LARAN. JOCELYN C. - Padilla St. , Cebu City
36.LEI, ROWENA WENDY - New Manila , Quezon City
37.LELIS KATHEREEN ANNE - Suazon St. , Davao City
38.LITUANAS, JISSEL JOYCE - Banilad, Cebu City
39.LOMEDA, ELIOSA E. - Quezon City
40. MADRID , VANESSA Q. - Proj. 4, Quezon City
41.MALLARI JR., ARTURO M. - 11 th Ave. , Caloocan City
42.MAMUYAC, RICHARD H. - San Miguel, Pasig City
43.MARCIAL, MA. SUSANA S. - Sampaloc, Manila
44.MARTOS, CRISTY R. - Novaliches, Quezon City
45.MERCADO, MARILYN M. - Las Piñas City
46.NOLASCO, MONICA - Diliman, Quezon City
47.OLIVEROS, DOLORES P. - Balintawak, Quezon City
48.PAZ, ROSAN DE - San Pedro, Laguna
49.PEÑA, ROMEO P. - Sta. Mesa, Manila
50.QUING, KAREN ANN C. - Brgy. Cotta, Lucena City
51.RAMAS, MINNIE ZARAH M. - Mandaluyong City
52.REYES, MARIA PATRICIA L. - San Jose , Pasig City
53.ROSALES, RIEZL BASE - Admiral Talon III, Las Piñas City
54.SARMIENTO, JENINE F. - Sta. Cruz, Manila
55.SARMIENTO, JHOY F. - Sta. Cruz, Manila
56.SASIL, JOYCE ANN A. - Brgy. Domoit, Lucena City
57.SIY, SHERILYN TAN - Sta. Mesa, Manila
58.TABUAC, NANETTE N. - Moonwalk Village , Las Piñas City5
9.TERU, JHOANNA MARIE T. - Sta. Mesa Heights , Quezon City
60.TINAMBACAN, NORMA Y. - Brgy. Cembo, Makati City
61.VALEROS, NONELEE E. - Bask Pardo, Cebu City
62.VELASCON, JARVEY - Pagbilao, Quezon
63.VILLEGAS, ALDINE S. - Maricaban, Pasay City
64.VILLEGAS, M. JONINA L. - Malinao, Pasig City
65.WONG, PAULYN - Biligo, Batangas City

Thank you to everyone who participated in our essay writing Contest!

Per DTI-NCR Permit No. 5101, Series of 2006

from: http://www.amspecial.com/main/nbspromo/mongol_winners.htm

NCCA and CFO LITERARY COMPETITION WINNERS

June 13, 2006

NATIONAL COMMISSION FOR CULTURE AND THE ARTS (NCCA)
and COMMISSION ON FILIPINOS OVERSEAS (CFO)

Hawaii Centennial Literary Competition Winners

Poetry Writing Category
1st - GOJO CRUZ, GENARO R. San Jose Del Monte, Bulacan
2nd - CAYANES, DEXTER B. Pasig City
3rd - VEGA, JOEL H. Nijmeegen, The Netherlands

Essay Writing Category (in no particular order)
LUMABAO, JAN LORD V. Dingras, Ilocos Norte
PONCE, ARIEL EDGAR G. Quezon City
UBAL, RACHELLE D. Makati City

Special Citation
PEREZ, MA. SOCORRO Q. Makati City

One Act Play Writing Category
1st - RIVERA, ARISTEO T. Cebu City
2nd - ESTUAR, MARIA CLARISSA N. Mandaluyong City
3rd - PEÑA, ROMEO P. Sta. Mesa, Manila

from: http://www.panitikan.com.ph/newsarchive/monthly/june2006.htm